BEGRAAFPLAATS AAN HET ZIJDELVELD

In oude kerken treft men vaak grafstenen aan van voornamelijk gegoede burgers; buiten de kerkmuren werden meestal de minder bedeelden begraven. In Uithoorn treft men geen graven binnen de kerkmuren aan, want in 1827 werd dit gebruik om gezondheidsredenen verboden. De (nieuwe) Thamerkerk dateert van 1836 en de St. Joannes de Doperkerk (Schanskerk) van 1868. Alleen in de oude Thamerkerk werd binnen de muren begraven; de parochianen van de Schans hebben vanaf 1782 waarschijnlijk nooit in hun kerk begraven. Zij brachten hun doden naar Kudelstaart en vanaf 1819 over een nauwelijks begaanbare Boterdijk of via het Zijdelmeer naar het nieuwe kerkhof in De Kwakel.

Met de komst van pastoor L.Th.Fr. Otten in 1862 veranderde dat. Hij spande zich enorm in om het kerkje uit 1782 te vervangen voor nieuwbouw en een einde te maken aan het 'ver- van-huis-begraven' van parochianen uit Uithoorn, Amstelhoek, Kromme Mijdrecht en De Hoef. Dankzij zijn 'bedeltechniek' kwamen er heel wat giften binnen. Hierdoor kon hij voor 1.600 gulden aan het Zijdelveld een lap grond plus een slootdeel aankopen van de industrieel Mahlstede en het kerkhof in 1864 realiseren. De locatie was voor de dragers in de rouwstoet goed bereikbaar vanuit de Schans en lag aan de doorgaande weg naar Aalsmeer. Kerkmeester H. Janmaat schonk een groot kruis met voetstuk bij het priestergraf dat in 1895 vervangen werd door een zinken. Kerkmeester P. van Grieken fourneerde geld voor een ijzeren hek bij de ingang dat bij smid Verhallen besteld werd. Aannemer Van Vliet bouwde een brug over de sloot, maar de pastoor had verzuimd de juiste vergunningen daarvoor aan te vragen. Er volgde een langdurig proces met Kruiswijk, eigenaar van een groot deel Zijdelveld. Gemeentebestuur en Commissaris van de Koning werden betrokken bij de kwestie. Eén van de uitkomsten was dat de brug naar het kerkhof mocht blijven liggen, maar die naar het klooster werd afgebroken. Dankzij het aanbod van de heren Schijf, Van Vliet en Leenders kregen de kinderen een voetpad naar hun school bij het klooster. De huidige brug dateert van 1923, was identiek aan die naar het klooster en een ontwerp van de dorpsarchitect Herman van der Zijden.

Uiteraard was begraven rond het priestergraf het duurst, het was de beste plaats en ingedeeld in Klasse 1A; in 1870 kostte dit 150 gulden (70,-). Er was nog een klasse 1B, klasse 2, 3 en 4 (7 gulden in 1870, ca. € 3,-). De echte armen konden voor niets ter aarde besteld worden, maar dat schijnt maar één keer voorgekomen te zijn. De eerste parochiaan die vanuit de (nieuwe) Schanskerk op de begraafplaats begraven werd, was Catharina van der Pijl, echtgenote van Adrianus Hogenvorst, op 6 september 1868. Het kerkhof moest al snel opgehoogd worden om de graven op diepte te kunnen maken zonder instorting vanwege de slappe veengrond. De eerste keer vond dat plaats onder kerkmeester C. van Dijk in 1872 en nog eens in 1887. In laatstgenoemde jaar vond ook de eerste ruiming plaats; tien jaar later de tweede. In 1904 werd het priestergraf vernieuwd en in 1930 vond een eerste renovatie plaats: er werden bomen gerooid, het middenpad werd verhoogd, er kwam een trap en tussen elke twee rijen graven een smal pad. In de jaren dertig van de vorige eeuw werd duidelijk dat de begraafplaats snel te klein zou worden. Pastoor IJsselmuiden, die in 1933 naar Uithoorn was gekomen, wilde graag een nieuw kerkhof laten aanleggen, maar het kerkbestuur werkte niet mee. Vandaar dat in 1937 wederom een ruiming van graven plaats vond. In 1949 vond wederom een ophoging plaats; Uithoorn groeide fors met de bouw van woningen in het Thamerdal. Hoewel de bevolking zeer jong was, begreep men dat er een nieuw kerkhof moest komen. Het aantal inwoners groeide van vier naar twintigduizend. Het gemeentebestuur en de kerkbesturen besloten daarom te komen tot de inrichting van een algemene begraafplaats aan de Noorddammerweg, hoek Provinciale Weg. Van 1967 is er alleen nog maar aan het Zijdelveld begraven als er een familiegraf aanwezig was.

Bron: Stichting Oud Uithoorn/De Kwakel; "200 jaar Parochie St. Jan" van drs. P.J.J.M. van Wees